De oprichting van de Koning Boudewijnbasis

Zestig jaar nadat de Belgica de haven van Antwerpen verliet voor zijn historische reis naar Antarctica, wordt er opnieuw een Belgische zuidpoolexpeditie voorbereid. Aanleiding hiervoor is het Internationaal Geofysische Jaar. Twaalf landen nemen eraan deel. Tussen 1 juli 1957 en 31 december 1958 zetten ze geofysische waarnemingsprogramma's op in Antarctica. Tijdens deze periode is de zonne-activiteit het grootst. België neemt deel aan het project. Gaston de Gerlache, de zoon van Adrien, leidt de tweede Belgische Antarctica-expeditie uit de geschiedenis (lijst expeditieleden).

De Polarhav verlaat de haven van Antwerpen

Op 12 november verlaten de ijsbreker Polarhav en de robbenjager Polarsirkel de haven van Antwerpen. Aan boord zijn onder meer drie rupsvoertuigen, een vliegtuig en een helicopter. Op 26 december 1957 komen beide schepen in Queen Maud Land aan. Gedurende de volgende twee weken bouwen de expeditieleden op 70°25'33" zuiderbreedte het eerste Belgische wetenschappelijke station: de Koning Boudewijnbasis.

Het logo van de expeditie werd ontworpen door niemand minder dan Hergé

Daarna begint het belangrijkste werk: wetenschappelijk waarnemingen doen. Jacques Loodts observeert het zuiderlicht, Henri Vandevelde onderzoekt de ionosferische lagen in de atmosfeer, Luc Cabes houdt zich bezig met aardmagnetisme en Edgard Picciotto bestudeert sneeuw en ijs.

Naast wetenschappelijk onderzoek op de basis zelf, trekken de expeditieleden er ook af en toe op uit. Het Antarctische binnenland is nog grotendeels terra incognita en dit mag natuurlijk niet zo blijven.

De Koning Boudewijnbasis

In december bezoekt een deel van de expeditie het Belgica-gebergte. Terwijl Loodts en de Gerlache in hun kamp blijven, maken Antoine de Ligne en Charles Hulshagen op 5 december een tochtje met het vliegtuig. Ze vliegen echter tegen een te steile sastrugi aan. Het landingsgestel schiet los en het vliegtuig maakt een onzachte landing op het ijs. Er zit voor het viertal niets anders op dan de weg naar de Koning Boudewijnbasis (250 kilometer) te voet af te leggen. Door het grote aantal gletsjerspleten kunnen de mannen slechts een twintigtal kilometer per dag opschieten. Op de Koning Boudewijnbasis raakt men ongerust. Xavier de Maere stuurt SOS-berichten naar de Noorse, Amerikaanse en Russische basis. Hoewel ze op meer dan 2800 kilometer afstand zitten, laten de Russen snel weten dat ze met een C47 op zoek gaan naar de verdwenen expeditie. Op 15 december vinden ze het viertal.

Op 2 april 1959 koen de leden van de eerste Antarctica-expeditie in Oostende aan. In de Koning Boudewijnbasis wordt Gaston de Gerlache als expeditieleider afgelost door luchtvaartkapitein Frank Bastin. Die heeft voor zijn vertrek naar Antarctica de vzw Nationaal Centrum voor Poolonderzoek (NCPO) in het leven geroepen. Het is tevens de eerste Antarctica-expeditie van Tony Van Autenboer. Deze geoloog zal onafgebroken tot 1961 op het bevroren continent blijven, al is hij niet veel op de basis te vinden. Het grootste deel van de tijd brengt hij in een tent in de bergen door (lijst leden tweede Antarctica-expeditie).

De derde Belgische expeditie op de Koning Boudewijnbasis (maart 1960 - maart 1961) wordt aangevoerd door luchtvaartmajoor Guido Derom. Hij ontdekt een nieuwe bergketen: het Koningin Fabiolagebergte. Niet alle wetenschappers blijven het ganse jaar in Antarctica. Om beroepsredenen verkiezen sommige geleerden enkel tijdens de zomer naar de Koning Boudewijnbasis te komen. Zij worden de 'toeristen' genoemd en vormen de zomerexpedities IRIS I en IRIS II (lijst leden derde Antarctica-expeditie).

Het Nationaal Centrum voor Poolonderzoek (NCPO) kan echter niet genoeg geld bij elkaar krijgen om het Belgisch Antarctische programma voort te zetten. Op 31 januari 1961 gaat de Koning Boudewijnbasis officieel dicht.

Volgende pagina |
Terug naar overzicht hoofdstukken |