Het klimaat in Antarctica is op zijn minst extreem te noemen. Het is het koudste continent en huisvest ook de koudste plaats op onze planeet. Die bevindt zich op een plateau in het oosten van Antarctica in de buurt van de ijskoepels 'Dome Argus' en 'Dome Fuji'. Metingen van verschillende satellieten over een periode van 32 jaar hebben aangetoond dat het kwik er tientallen keren tot -92 graden zakte. Het kouderecord bedraagt -93,2 graden Celsius en werd gemeten op 10 augustus 2010. Het vorige record van -89,2 graden dateerde al van 1983 en werd gemeten bij de Russische onderzoeksbasis Vostok, ook in Oost-Antarctica.

Het is dus niet zo dat het het koudst is op de geografische zuidpool zelf. In de lager gelegen kuststreken is het warmer met een gemiddelde temperatuur tussen -10 en -20° Celsius.

Er zijn een aantal redenen waarom het in Antarctica zo koud is. Omdat de aarde een bol is, ontvangen de poolgebieden minder warmte dan de tropen. In de zomer rijst de zon nooit hoog boven de kim. En een laagstaande zon geeft minder warmte. In het zuidpoolgebied gaat de zon op 21 maart onder om zich niet meer te laten zien voor 23 september, de zogenaamde poolnacht. Het is een winter zonder zon. Aan de rand van het continent duurt deze donkere periode minder lang: van 1 mei tot 23 juli.

Zonsopgang op Ross Island
(foto: Randy McEndree / National Science Foundation)

Ook de hoogte van het continent speelt een rol. Antarctica ligt gemiddeld 2250 meter boven de zeespiegel. Een derde reden is de ijskap die 80 procent van de zonnestralen terugkaatst.

Het binnenland van Antarctica is de droogste woestijn ter wereld. De atmosfeer is er droger dan in de Sahara. De lage temperaturen doen de waterdamp in de lucht bevriezen. Bovendien valt er weinig neerslag: tussen 3 en 7 centimeter per jaar. Aan de kust valt er meer sneeuw.

Antarctica is ook het winderigste continent ter wereld. Constant wordt het land geteisterd door de katabatische of zwaartekrachtwinden. Deze zijn het gevolg van de koude dichte lucht die van het hoge centrum van het continent over de helling naar beneden 'rolt' (kata is Grieks voor 'naar beneden'). Door deze krachtige wind verhoogt ook het koudegevoel. Bij een temperatuur van -20° Celsius en een windsnelheid van 40 kilometer per uur voelt het aan alsof het -45° Celsius is. Dit fenomeen wordt de wind chill genoemd.