Het Laatste Continent
Inhoud

 

Geschiedenis - Biografieën

Tom Crean

 

Thomas Crean wordt op 20 juli 1877 geboren op een boerderij vlakbij Anascaul (Ierland). Tom is de jongste van de familie en groeit op tussen vijf broers en vier zussen. Zijn kindertijd is allesbehalve comfortabel. Zijn ouders, Patrick Crean en Catherine Courtney, zijn landbouwers, maar het boerenleven is hard. Ierland herstelt nog van de grote hongersnood midden de 19de eeuw, die het leven kostte aan bijna een miljoen Ieren. Werken is veel belangrijker dan studeren in deze moeilijke tijden. Tom Crean gaat maar tot twaalf jaar naar school. Later helpt hij op de boerderij.

 

Het geboortehuis van Tom Crean

Het geboortehuis van Tom Crean
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)

 

Maar Tom wil iets anders in zijn leven uitrichten. Zoals vele Ierse jongeren schrijft hij zich in bij de Britse marine. Hij is vijftien wanneer hij het ouderlijke huis (zijn vader is ondertussen al overleden) de rug toekeert voor een avontuurlijker bestaan. In Minard Inlet, in de buurt van Anascaul, verlaat hij in juli 1893 per schip het groene West-Ierland.

 

Minard Castle

Minard Castle
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)

 

Naar Antarctica

Tom Crean maakt op verschillende schepen carrière. Hij heeft een goede reputatie en in 1899 haalt hij de graad van Petty Officer, 2nd Class. Begin 1900 dient hij in Australië op de torpedo HMS Ringarooma. Einde 1901 legt de Ringarooma aan in de haven van Lyttleton, Nieuw-Zeeland. Daar ligt toevallig ook de Discovery van Robert Falcon Scott, die op het punt staat zijn aan eerste expeditie naar Antarctica te beginnen. De kapitein van de Ringarooma belooft Scott dat een deel van zijn bemanning hem zal helpen met het optuigen van de Discovery en het inladen van materiaal en voedsel. Natuurlijk is Crean bij de helpende handen. Hij maakt een goede indruk en wanneer Harry J. Baker, een lid van Scotts expeditie, deserteert, en er dus een plaats vrijkomt, vraagt Scott aan Crean of hij geen zin heeft om mee naar Antarctica te gaan. Een kans die Crean, die het saaie mariniersleven beu begint te worden, niet laat liggen. En zo begint Creans eerste Antarctische expeditie.

Meer over de Discovery-expeditie van Robert Falcon Scott...

Crean laat zich opmerken als een goed werker en, misschien nog belangrijker, als iemand die uitstekend in de groep ligt en voor een goede sfeer zorgt. Hij helpt mee voedseldepots aan te brengen op de Antarctische ijsvlakte. Op 15 november 1902 bereikt hij 79°15' zuiderbreedte, het meest zuidelijke punt dat hij tijdens deze expeditie zal bereiken. Op 19 februari 1904 verlaat de expeditie Antarctica. In Nieuw-Zeeland krijgt hij het slechte nieuws dat zijn moeder overleden is.

Crean neemt zijn leven bij de Britse marine opnieuw op. Maar wanneer Robert Falcon Scott hem in 1910 vraagt om ook aan zijn volgende expeditie naar Antarctica deel te nemen, twijfelt hij geen seconde en zegt volmondig 'Yes'.

Meer over de noodlottige Terra Nova-expeditie van Robert Falcon Scott...

Crean hoort bij de groep van Scott tijdens de tocht naar de geografische zuidpool. Op 3 januari 1912 wordt Crean, samen met Teddy Evans en Lashly, teruggestuurd door Scott. Ze bevinden zich op amper 268 kilometer (87°34' zuiderbreedte) van de geografische zuidpool. Crean weent, ondanks de vrieskoude, uit ontgoocheling bittere tranen. Hij zal de geografische zuidpool nooit bereiken. Maar de beslissing van Scott redt zijn leven, want Scott en de vier andere poolreizigers zullen het avontuur niet overleven.

Op de terugweg groeit Crean toch uit tot een held. De voettocht naar het basiskamp is door de barre weersomstandigheden en het moeilijke terrein onmenselijk zwaar. Tot overmaat van ramp krijgt Evans scheurbuik en kan niet meer verder. Om zijn leven te redden maakt Crean solo een tocht van 56 kilometer naar Hut Point om hulp te halen. Een heldendaad, want in de gegeven weersomstandigheden kan hij gemakkelijk in een gletsjerspleet vallen zonder dat iemand hem kan helpen. Maar Crean bereikt zonder problemen Hut Point en Evans wordt van een gewisse dood gered.

Tom Crean is erbij wanneer op 12 november 1912 de lichamen van Scott, Wilson en Bowers gevonden worden. Op 23 januari verlaat Crean op de Terra Nova Antarctica om in de zomer terug in Europa aan te komen. De Ier ontvangt er de Albert Medal, omdat hij het leven van Evans gered heeft. Een uitzonderlijke eer.

 

Legendarische expeditie

Tom CreanPas terug uit Antarctica keert Tom Crean terug naar zijn geboortestreek Kerry. Hij koopt er een oud café in Anascaul. Maar voor hij daar iets mee kan uitrichten, zit hij alweer op een schip richting Antarctica. Deze keer is het zijn landgenoot Ernest Shackleton die hem heeft gevraagd deel te nemen aan zijn Endurance-expeditie. Ditmaal zal Crean het Antarctische vasteland niet betreden. De Endurance zinkt en wat volgt is een legendarische overlevingstocht waarover je meer kan lezen in de rubriek Expedities.

Crean laat zich alweer opmerken als een van de sterkste mannen van de expeditie. Natuurlijk is hij ook een van de zes mannen die met het roeibootje, de James Caird, de adembenemende oversteek naar South Georgia maakt. Zo helpt hij mee het leven te redden van de 22 mannen die op Elephant Island achtergebleven zijn.

 

Het leven na Antarctica

In november 1916 is Crean terug in Europa. Geen feestelijke ontvangst deze keer. De Eerste Wereldoorlog woedt volop en Crean gaat onmiddellijk in dienst. Hij wordt gelukkig voor hem niet naar het front gestuurd. Tussen het wapengekletter door, trouwt hij op 5 september 1917 met de 36-jarige Eileen Herlihy. In december 1918 wordt Tom voor het eerst vader. Zijn dochter krijgt de naam Mary. Na een lelijke val wordt Crean medisch ongeschikt verklaart en verlaat hij de Royal Navy op 24 maart 1920 na bijna 27 jaar trouwe dienst.

Tom Crean heeft nu wat meer tijd om zich met zijn gezin bezig te houden. En dat gezin breidt zich stelselmatig uit. In 1920 wordt Katherine geboren en in 1922 is het de beurt aan Eileen. Katherine lijdt echter aan epilepsie en zal in december 1924 sterven.

In 1927 opent hij het café dat hij in 1913 kocht en noemt de pub de South Pole Inn. Dit café bestaat trouwens nog steeds.

 

De South Pole Inn krijgt een opknapbeurt

De South Pole Inn krijgt een opknapbeurt
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)

 

De South Pole Inn

De South Pole Inn
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)

 

Het verdere leven van Tom Crean verloopt rustig. Hij sterft op 27 juli 1938. Crean is een poolreiziger die door de geschiedenis wat vergeten is. Hij mag op het vlak van doorzettingsvermogen en heldenmoed gerust naast Amunden, Scott en Shackleton geplaatst worden.

 

Het graf van Tom Crean

Het graf van Tom Crean
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)


In 2014 werd er een Facebookpagina gemaakt die oproept om de luchthaven van Kerry in Ierland naar Tom Crean te vernoemen.

The Story of Tom Crean:

Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Deel 5

 

 

Naar boven