Tom Crean
Thomas Crean wordt op 20 juli 1877 geboren op een boerderij
vlakbij Anascaul (Ierland). Tom is de jongste van de familie
en groeit op tussen vijf broers en vier zussen. Zijn kindertijd
is allesbehalve comfortabel. Zijn ouders, Patrick Crean
en Catherine Courtney, zijn landbouwers, maar het boerenleven
is hard. Ierland herstelt nog van de grote hongersnood midden
de 19de eeuw, die het leven kostte aan bijna een miljoen
Ieren. Werken is veel belangrijker dan studeren in deze
moeilijke tijden. Tom Crean gaat maar tot twaalf jaar naar
school. Later helpt hij op de boerderij.
Het geboortehuis van Tom Crean
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)
Maar Tom wil iets anders in zijn leven uitrichten. Zoals
vele Ierse jongeren schrijft hij zich in bij de Britse marine.
Hij is vijftien wanneer hij het ouderlijke huis (zijn vader
is ondertussen al overleden) de rug toekeert voor een avontuurlijker
bestaan. In Minard Inlet, in de buurt van Anascaul, verlaat
hij in juli 1893 per schip het groene West-Ierland.
Minard Castle
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)
Naar Antarctica
Tom Crean maakt op verschillende schepen carrière.
Hij heeft een goede reputatie en in 1899 haalt hij de graad
van Petty Officer, 2nd Class. Begin 1900 dient hij in Australië
op de torpedo HMS Ringarooma. Einde 1901 legt de
Ringarooma aan in de haven van Lyttleton, Nieuw-Zeeland.
Daar ligt toevallig ook de Discovery van Robert
Falcon Scott, die op het punt staat zijn aan eerste
expeditie naar Antarctica te beginnen. De kapitein van de
Ringarooma belooft Scott dat een deel van zijn bemanning
hem zal helpen met het optuigen van de Discovery en het
inladen van materiaal en voedsel. Natuurlijk is Crean bij
de helpende handen. Hij maakt een goede indruk en wanneer
Harry J. Baker, een lid van Scotts expeditie, deserteert,
en er dus een plaats vrijkomt, vraagt Scott aan Crean of
hij geen zin heeft om mee naar Antarctica te gaan. Een kans
die Crean, die het saaie mariniersleven beu begint te worden,
niet laat liggen. En zo begint Creans eerste Antarctische
expeditie.
Meer over
de Discovery-expeditie van Robert Falcon Scott...
Crean laat zich opmerken als een goed werker en, misschien
nog belangrijker, als iemand die uitstekend in de groep
ligt en voor een goede sfeer zorgt. Hij helpt mee voedseldepots
aan te brengen op de Antarctische ijsvlakte. Op 15 november
1902 bereikt hij 79°15' zuiderbreedte, het meest zuidelijke
punt dat hij tijdens deze expeditie zal bereiken. Op 19
februari 1904 verlaat de expeditie Antarctica. In Nieuw-Zeeland
krijgt hij het slechte nieuws dat zijn moeder overleden
is.
Crean neemt zijn leven bij de Britse marine opnieuw op.
Maar wanneer Robert Falcon Scott hem in 1910 vraagt om ook
aan zijn volgende expeditie naar Antarctica deel te nemen,
twijfelt hij geen seconde en zegt volmondig 'Yes'.
Meer over
de noodlottige Terra Nova-expeditie van Robert
Falcon Scott...
Crean hoort bij de groep van Scott tijdens de tocht naar
de geografische zuidpool. Op 3 januari 1912 wordt Crean,
samen met Teddy Evans en Lashly, teruggestuurd door Scott.
Ze bevinden zich op amper 268 kilometer (87°34' zuiderbreedte)
van de geografische zuidpool. Crean weent, ondanks de vrieskoude,
uit ontgoocheling bittere tranen. Hij zal de geografische
zuidpool nooit bereiken. Maar de beslissing van Scott redt
zijn leven, want Scott en de vier andere poolreizigers zullen
het avontuur niet overleven.
Op de terugweg groeit Crean toch uit tot een held. De voettocht
naar het basiskamp is door de barre weersomstandigheden
en het moeilijke terrein onmenselijk zwaar. Tot overmaat
van ramp krijgt Evans scheurbuik en kan niet meer verder.
Om zijn leven te redden maakt Crean solo een tocht van 56
kilometer naar Hut Point om hulp te halen. Een heldendaad,
want in de gegeven weersomstandigheden kan hij gemakkelijk
in een gletsjerspleet vallen zonder dat iemand hem kan helpen.
Maar Crean bereikt zonder problemen Hut Point en Evans wordt
van een gewisse dood gered.
Tom
Crean is erbij wanneer op 12 november 1912 de lichamen van
Scott, Wilson en Bowers gevonden worden. Op 23 januari verlaat
Crean op de Terra Nova Antarctica om in de zomer
terug in Europa aan te komen. De Ier ontvangt er de Albert
Medal, omdat hij het leven van Evans gered heeft. Een uitzonderlijke
eer.
Legendarische expeditie
 Pas terug uit Antarctica keert Tom Crean terug naar zijn
geboortestreek Kerry. Hij koopt er een oud café in
Anascaul. Maar voor hij daar iets mee kan uitrichten, zit
hij alweer op een schip richting Antarctica. Deze keer is
het zijn landgenoot Ernest
Shackleton die hem heeft gevraagd deel te nemen aan
zijn Endurance-expeditie. Ditmaal zal Crean het
Antarctische vasteland niet betreden. De Endurance
zinkt en wat volgt is een legendarische overlevingstocht
waarover je meer kan lezen in de rubriek
Expedities.
Crean laat zich alweer opmerken als een van de sterkste
mannen van de expeditie. Natuurlijk is hij ook een van de
zes mannen die met het roeibootje, de James Caird,
de adembenemende oversteek naar South Georgia maakt. Zo
helpt hij mee het leven te redden van de 22 mannen die op
Elephant Island achtergebleven zijn.
Het leven na Antarctica
In november 1916 is Crean terug in Europa. Geen feestelijke
ontvangst deze keer. De Eerste Wereldoorlog woedt volop
en Crean gaat onmiddellijk in dienst. Hij wordt gelukkig
voor hem niet naar het front gestuurd. Tussen het wapengekletter
door, trouwt hij op 5 september 1917 met de 36-jarige Eileen
Herlihy. In december 1918 wordt Tom voor het eerst vader.
Zijn dochter krijgt de naam Mary. Na een lelijke val wordt
Crean medisch ongeschikt verklaart en verlaat hij de Royal
Navy op 24 maart 1920 na bijna 27 jaar trouwe dienst.
Tom Crean heeft nu wat meer tijd om zich met zijn gezin
bezig te houden. En dat gezin breidt zich stelselmatig uit.
In 1920 wordt Katherine geboren en in 1922 is het de beurt
aan Eileen. Katherine lijdt echter aan epilepsie en zal
in december 1924 sterven.
In 1927 opent hij het café dat hij in 1913 kocht
en noemt de pub de South Pole Inn. Dit café bestaat
trouwens nog steeds.
De South Pole Inn krijgt
een opknapbeurt
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)
De South Pole Inn
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)
Het verdere leven van Tom Crean verloopt rustig. Hij sterft
op 27 juli 1938. Crean is een poolreiziger die door de geschiedenis
wat vergeten is. Hij mag op het vlak van doorzettingsvermogen
en heldenmoed gerust naast Amunden, Scott en Shackleton
geplaatst worden.
Het graf van Tom Crean
(© foto: Jeroen François/Het Laatste Continent)
In 2014 werd er een Facebookpagina gemaakt die oproept om de luchthaven van Kerry in Ierland naar Tom Crean te vernoemen.
The Story of Tom Crean:
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Deel 5
|
